Μονή Τοπλού "Παναγία η Ακρωτηριανή"

Η Μονή Τοπλού βρίσκεται στη βορειο-ανατολική άκρη της Κρήτης, περίπου 10χλμ ανατολικά από τη Σητεία και 6χλμ από το Παλαίκαστρο, στο δρόμο προς το φοινικόδασος Βάι.
 Η Μονή Τοπλού ή Μονή της Παναγίας Ακρωτηριανής είναι ένα από τα πιο σημαντικά και όμορφα μοναστήρια στην Κρήτη.
Το μοναστήρι στέκει επιβλητικό με το 33 μέτρων καμπαναριό του μέσα σε ένα τραχύ, σχεδόν έρημο τοπίο με τις γιγάντιες ανεμογεννήτριες στο βάθος, που λειτουργούν σε ένα από τα πρώτα αιολικά πάρκα στην Κρήτη.

Η Μονή Τοπλού εντυπωσιάζει από μακριά καθώς μοιάζει με ένα μικρό φρούριο που περιτριγυρίζεται από έναν ψηλό τοίχο ύψους 10 μέτρων περίπου.

Μετά από πολλές προσπάθειες αναστήλωσης και ανακαίνισης της Μονής, σήμερα η Μονή Τοπλού έχει αναδειχθεί σε ένα από τα κρητικά μοναστήρια με εξαιρετικό ενδιαφέρον, που αξίζει να κάνετε το μακρύ ταξίδι για να το επισκεφτείτε.
Εξάλλου όσοι έρθετε εδώ, έχετε ακόμα ένα λόγο να το κάνετε, μια και λίγα χιλιόμετρα παρακάτω βρίσκεται το διάσημο φοινικόδασος Βάι με την όμορφη παραλία του.
Η Μονή Τοπλού είναι το μοναδικό μοναστήρι που σώζεται από τα πολλά μικρά και μεγάλα που βρίσκονταν κάποτε στην περιοχή της Σητείας και καταστράφηκαν από πολέμους και πειρατικές επιδρομές.
Ο ηγούμενος της Μονής, Φιλόθεος  Σπανουδάκης, έχει δραστηριοποιηθεί ώστε να οργανώσει και να αναδείξει το μοναστήρι. Ιδρυσε Μουσείο Χαλκογραφιών και Ελληνικών Λαϊκών Χαρακτικών φτιαγμένων από μοναχούς του Αγίου Όρους τον 18ο και 19ο αιώνα. Οι μοναχοί αποτύπωσαν με την τέχνη τους εικόνες της καθημερινότητας τόσο πιστά, σα να χρησιμοποιούσαν φωτογραφική μηχανή.
Στην Μονή Τοπλού σώζονται εικόνες από τον 15ο αιώνα, που μαζί με άλλες νεότερες, έχουν μεγάλο εικαστικό ενδιαφέρον γιατί παρουσιάζουν τα στάδια ανάπτυξης και εξέλιξης της σχολής ζωγραφικής της Κωνσταντινούπολης, που επηρέασε και την Κρητική Τέχνη.
Η αξία των εικόνων της Μονής Τοπλού είναι ανεκτίμητη, αλλά και ενδεικτική του πραγματικά εντυπωσιακού επιπέδου της παιδείας των μοναχών της Μονής. Κάποιες από τις μοναδικές εικόνες που μπορεί να δει κανείς σήμερα μέσα στη μονή είναι έργα του Ιωάννου Κορνάρου, η εικόνα «Μέγας εί Κύριε και Θαυμαστά τα έργα Σου» του 1770, η εικόνα «Ρόδον το αμάραντο» του 1771 και η Άγια Αναστασία η Φαρμακολύτρια.
Στη Μονή Τοπλού, εκτός από τις θαυμαστές εικόνες, εκτίθενται επίσης αντικείμενα Εκκλησιαστικής Τέχνης όπως Ευαγγέλια, αργυρο-επίχρυσοι σταυροί, Πατριαρχικά Συγγίλια, Σουλτανικά Φιρμάνια, σφραγίδες, επαναστατικά λάβαρα, αρχιερατικά άμφια και άλλα.
Η τραπεζαρία του μοναστηριού έχει αγιογραφηθεί από τον Μανόλη Μπετεινάκη, ενώ στο προαύλιο της Μονής υπάρχει πρόσφατο γλυπτό μνημείο από τον γλύπτη Μανόλη Τζομπανάκη.
Επίσης στην πρόσοψη του καθολικού (κύριου ναού του μοναστηριού) θα δείτε την  επιγραφή  της "Διαιτησίας των Μαγνήτων", που περιγράφει τις προστριβές της αρχαίας πόλης Ιτανος με την Ιεράπετρα για το νησί Λεύκη (Κουφονήσι), που ήταν ένας πολύ σημαντικός σταθμός αλιείας σπόγγων και κοχυλιών στην αρχαία Κρήτη.

Νίκος Ξυλούρης...ο "Αρχάγγελος της Κρήτης" στη γειτονιά των αγγέλων - Γ μέρος

Ο «αρχάγγελος», στη γειτονιά των αγγέλων

Το 1979 είναι μια δύσκολη χρονιά για τον Νίκο Ξυλούρη. Αν και η καριέρα του βρίσκεται στο απόγειό της, ο ίδιος υποφέρει από έντονους πόνους στο κεφάλι και στο θώρακα. Ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη και εισάγεται για εξετάσεις στο Memorial Hospital, όπου διαπιστώνεται ότι πάσχει από καρκίνο. Έπειτα από πολλαπλές εγχειρήσεις επιστρέφει στο σπίτι ενός φίλου του στο Πόρτο Ράφτη και προσπαθεί να νικήσει την επάρατο νόσο. Την Τετάρτη, 6 Φεβρουαρίου του 1980, μπαίνει στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιώς για νέες εξετάσεις. Την επόμενη μέρα, όμως, η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται και το βράδυ της Πέμπτης πέφτει σε κώμα. Οι γιατροί κάνουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για να τον κρατήσουν στη ζωή, αλλά όλα είναι μάταια. Τα χαράματα της Παρασκευής 8 Φεβρουαρίου φεύγει για πάντα από κοντά μας. Το τραγούδι που κάποτε τραγούδησε βγήκε αληθινό...

«Μια μέρα, μια Παρασκευή
θα πέσω να πεθάνω
και μια Λαμπρή θ αναστηθώ
από το χώμα απάνω»

Στις 9 Φεβρουαρίου χιλιάδες κόσμου, επώνυμοι κι ανώνυμοι, αποχαιρετούν τον «Αρχάγγελο της Κρήτη» με δάκρια στα μάτια και τραγουδούν:

«Έβαλε ο Θεός σημάδι παλικάρι στα Σφακιά
και ο πατέρας του στον Άδη άκουσε μια τουφεκιά...»

Νίκος Ξυλούρης...ο "Αρχάγγελος της Κρήτης" (1936-1980) - Β μέρος

Καριέρα στην Αθήνα

Τον Απρίλιο του 1969 ο Νίκος Ξυλούρης κάνει την πρώτη δοκιμαστική εμφάνισή του στην Αθήνα, στο κέντρο «Κονάκι», και ο κόσμος τον αποθεώνει. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου αποφασίζει να εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα. Ένα από εκείνα τα βράδια, επισκέπτεται το μαγαζί ο σκηνοθέτης και ποιητής Ερρίκος Θαλασσινός. Γνωρίζονται και γίνονται αχώριστοι φίλοι. Ο Θαλασσινός μιλάει γι' αυτόν στον μουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο, με τον οποίο συνεργάζονται για πρώτη φορά στο «Χρονικό», μία ενότητα τραγουδιών που θέτει σε νέα βάση τη σχέση της παράδοσης με το παρόν. Έξι μήνες αργότερα κυκλοφορεί ο δίσκος - αναφορά στα «Ριζίτικα» της Κρήτης, για τον οποίο βραβεύεται από τη Γαλλική Ακαδημία Σαρλ Κρος. Το Μάιο του 1971 ξεκινούν κοινές εμφανίσεις στη μπουάτ «Λήδρα» στην πλάκα.
Μέσα στην καρδιά της δικτατορίας, η φωνή του Ξυλούρη, είτε λέει τα τραγούδια του Μαρκόπουλου, είτε παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, γίνεται σημαία αντίστασης... «Πότε θα κάνει ξαστεριά», «Αγρίμια κι αγριμάκια μου». Ακολουθούν δύο ακόμα κύκλοι τραγουδιών του Γιάννη Μαρκόπουλου, η «Ιθαγένεια» και ο «Στρατής ο θαλασσινός», αλλά και συνεργασίες με τον Σταύρο Ξαρχάκο («Διόνυσε, καλοκαίρι μας», «Συλλογή»), τον Χριστόδουλο Χάλαρη («Τροπικός της Παρθένου», «Ακολουθία») και τον Χρήστο Λεοντή («Καπνισμένο μου τσουκάλι»).
Το καλοκαίρι του 1973 ο Νίκος Ξυλούρης κάνει το ντεμπούτο του στο σανίδι. Κρατά τον καθοριστικό ρόλο του τραγουδιστή στην παράσταση «Το μεγάλο μας τσίρκο» που ανεβάζουν η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος στο θέατρο «Αθήναιον», με αντικείμενο την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας στα νεότερα χρόνια. Μέσα από τις αναφορές και τα τραγούδια του βρίσκει τρόπο έκφρασης το τεταμένο πολιτικό κλίμα, που οδηγεί στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι από τις ελάχιστες επίσημες παρουσίες στο χώρο, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από τις εφημερίδες εκείνων των ημερών.
Τα μεταπολιτευτικά χρόνια τραγουδά κάποια ακόμα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή, του Σταύρου Ξαρχάκου και του Γιάννη Μαρκόπουλου. Παράλληλα, ηχογραφεί τα «Αντιπολεμικά» τραγούδια του Λίνου Κόκοτου και του Δημήτρη Χριστοδούλου και κάποια μελοποιημένα από τον Ηλία Ανδριόπουλο ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Επανέρχεται όμως και στα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, ενώ λέει και κάποια λαϊκά τραγούδια του Στέλιου Βαμβακάρη. Με τον «Αργαλειό», το «Φιλεντέμ», τον «Πραματευτή», αλλά και το «Μεσοπέλαγα αρμενίζω», η φωνή του ακούγεται και πάλι έντονα. Τώρα λέει και πάλι «τραγούδια ζωής». Όμως, η ζωή του επιφυλάσσει μία δυσάρεστη έκπληξη...

Νίκος Ξυλούρης...ο "Αρχάγγελος της Κρήτης" (1936-1980) - Α μέρος

Tα πρώτα του βήματα

Ο «Αρχάγγελος της Κρήτης» γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου του 1936 στα Ανώγια Ρεθύμνου. Ήταν μόλις πέντε ετών, όταν στις 13 Αυγούστου του 1941 οι γερμανοί κατακτητές εισέβαλαν στο χωριό του και το έκαψαν. Οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες στην κοιλάδα του Μυλοποτάμου, για να επιστρέψουν στον τόπο τους τρία χρόνια αργότερα, μετά την απελευθέρωση. Τα πρώτα χρόνια στα κατεστραμμένα Ανώγια είναι φτωχικά και δύσκολα για την οικογένεια του Νίκου Ξυλούρη, όπως και για όλους τους συγχωριανούς του. Ο ίδιος φεύγει για το Ηράκλειο, για να μάθει γράμματα. Το σχολείο, όμως, του είναι μάλλον αγγαρεία και ήδη έχει δείξει την κλίση του στη μουσική.
Μια μέρα βλέπει έναν συγγενή του να παίζει λύρα κι από τότε του καρφώνεται η ιδέα να μάθει αυτό το όργανο. Οι αντιρρήσεις του πατέρα του κάμπτονται από τον δάσκαλό του, που αναγνώρισε από νωρίς το ταλέντο του. Έτσι, σε ηλικία μόλις 10 ετών, αποκτά την πρώτη του λύρα, σταματά το σχολείο στην Γ’ Δημοτικού και μετά από ενάμιση χρόνο μαθητείας δίπλα στον λυράρη Λεωνίδα Κλάδο, ξεκινά να βγάλει το ψωμί του παίζοντας σε γάμους, βαφτίσια και γιορτές, σ’ όλη την Κρήτη.
Το 1953 ο 17χρονος Νίκος αφήνει πίσω το χωριό του, για να εγκατασταθεί στο Ηράκλειο. Πιάνει δουλειά στο κέντρο «Κάστρο» και με τα λεφτά που παίρνει πληρώνει ίσα ίσα το ενοίκιο για την κάμαρά του. Έχει ν’ αντιμετωπίσει τη μουσική της εποχής (ταγκό, βαλς, ρούμπα, σάμπα κλπ), καθώς και τους μεγάλους λυράρηδες που δεν τον βλέπουν με καλό μάτι. Οι καλοί φίλοι που έχει αποκτήσει στο Ηράκλειο τον βοηθούν, οργανώνοντας γλέντια, και το όνομά του αρχίζει σιγά - σιγά να γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό.
Σε μια αποκριάτικη γιορτή βλέπει την Ουρανία Μελαμπιανάκη, γόνο αριστοκρατικής οικογενείας, και την ερωτεύεται. Για ένα χρόνο της κάνει καντάδα κάθε βράδυ κάτω από το παράθυρό της, χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν μιλήσει ποτέ. Η ταξική τους διαφορά θα τους αναγκάσει να κλεφτούν και να παντρευτούν κρυφά, στις 21 Μαΐου του 1958. Μαζί θα αποκτήσουν δύο παιδιά, τον Γιώργη και τη Ρηνιώ.
Στο μεταξύ, η ανοδική πορεία του συνεχίζεται. Σκοπός του είναι να μάθει ο κόσμος τα τραγούδια της Κρήτης έξω από τα σύνορά της. Το Νοέμβριο του 1958 ηχογραφεί τον πρώτο του δίσκο με την εταιρία «Odeon» υπό τον τίτλο «Μια μαυροφόρα που περνά», παίρνοντας ως αμοιβή 150 δραχμές! Ο δίσκος γνωρίζει επιτυχία και η εταιρία του τον βοηθάει να κάνει κι άλλους, βγάζοντάς τον από τις δύσκολες μέρες.
Το 1966 το κράτος επιλέγει και στέλνει τον Νίκο Ξυλούρη σ’ ένα διαγωνισμό δημοτικής μουσικής στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας, οπού ανάμεσα σε δεκάδες συγκροτήματα απ’ όλο τον κόσμο παίρνει το πρώτο βραβείο για την ερμηνεία του στο συρτάκι που έπαιξε με τη λύρα. Ο διάσημος για την Κρήτη λυράρης, ύστερα από πολύ κόπο και προσπάθεια, ανοίγει τα φτερά του και γίνεται γνωστός σ’ όλη την Ελλάδα.

Κρήτη αρχές εώς μέσα 20ου αιώνα Β μέρος

Κρήτη αρχές εώς μέσα 20ου αιώνα

Απολαύστε την...

Χανιά 1911

Χανιά-Το φρούριο του Φρίκα 1911

Χανιά-Η πύλη και το Νεώριο 1911

Χανιά-Βενετσιάνικη πόρτα 1911

Χανιά-1911

Χανιά-πλατεία Μαυροβουνίου 1911

Μουρνιές-σπίτι Βενιζέλου

Σφακιά 1911

Λάκκοι- Οικογένεια Μάντακα

Ηράκλειο-Λεωφόρος Καλοκαιρινού 1911

Ηράκλειο-Λεωφόρος Καλοκαιρινού 1911

Ηράκλειο-Λιμάνι 1911

Ηράκλειο-κρήνη Μοροζίνι

Μαρωνιά Σητείας-Ενετικός νερόμυλος

Ιεράπετρα

Άγιος Νικόλαος 1911

Αγ.Δέκα-οικία Ηλιάκη

Φοινικόδασος "Βάϊ"- Vai Palm Forest

Φοινικόδασος σε πανέμορφη κοιλάδα και αμμώδης παραλία δίπλα στην αρχαία Ίτανο.Απέχει 8χμ από το Παλαίκαστρο και 6χμ από την Μονή Τοπλού. Καταλαμβάνει μια έκταση 250 στρεμμάτων και αποτελείται από αυτοφυείς φοίνικες του Θεόφραστου(phoenix theofrasti).Είναι το μοναδικό φοινικόδασος στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Πολλοί θρύλοι υπάρχουν για την προέλευσή του. Λέγεται ότι το δημιούργησαν Φοίνικες που κατά μια δοξασία αποίκησαν πρώτοι στην Ίτανο ενώ κατά άλλες εκδοχές δημιουργήθηκε από κουκούτσια Χουρμάδων που έτρωγαν Αιγύπτιοι στρατιώτες του Πτωλεμαίου του Φιλομήτορος ή του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη που στο πλαίσιο συμμαχιών είχαν έρθει στην περιοχή.
Όποιος κι αν είναι ο λόγος εμφάνησης του Φοινικόδασους Βάι, το βέβαιο είναι ότι η ανάπτυξη και η διατήρησή του οφείλεται στο ξηροθερμικό κλίμα και το υπόγειο νερό της κοιλάδας.
Το Βάι λόγω της ιδιαίτερης αξίας και ομορφιάς του προστατεύεται από το Ελληνικό Κράτος, την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και από διεθνείς συμβάσεις. Έχει κηρυχθεί αισθητικό δάσος, ζώνη ειδικής προστασίας, οικότοπος προτεραιότητας και τμήμα του Ευρωπαϊκού Οικολογικού δικτύου "Φύση 2000".

Κλείσε το όνειρο μέσα στην αγκαλιά σου
κι έλα να δεις πως είναι η ομορφιά
κράτησε την ομορφιά στα μάτια σου                                    
κι έλα να δεις πως είναι ο παράδεισος.